Anne Christina (19) en haar moeder Margriet (43) zijn allebei geboren en getogen op het waddeneiland Ameland. Een paar jaar geleden verhuisden ze samen met de twee zusjes van Anne Christina voor een vervolgopleiding naar Zwolle. Anne Christina heeft sinds ze vijftien jaar is last van depressieve periodes. Hierbij snijdt ze zichzelf ook. We zochten hen op in Zwolle om het samen met Anne Christina en haar moeder te hebben over depressie en wat voor invloed dit heeft op je leven.
Pippi Kragtwijk
WIE IS WIE?
ANNE CHRISTINA FABER
GEBOREN 1998 te Ameland
OPLEIDING TOT zelfstandig banketbakker
WOONT IN Zwolle met haar moeder en twee zusjes
HOUDT VAN muziek luisteren, slapen, koken en bakken
HEEFT sinds ze vijftien jaar is last van depressies waarbij ze zichzelf ook snijdtMagriet (links) en Anne Christina (rechts)
MARGRIET FABER-SMIT
GEBOREN 1974 te Ameland
IS moeder van Anne Christina
WERKT ALS administratief medewerker binnen het bedrijf van Theo, haar man en vader van Anne Christina
WOONT IN Zwolle
HOUDT VAN een boek lezen, muziek luisteren en films kijken
Margriet, hoe was Anne Christina als kind?
Margriet: “Ze was een heel fijn meisje: spontaan, enthousiast en erg fantasievol. Als oudste dochter had ze veel verantwoordelijkheidsgevoel en was ze heel zorgzaam voor haar zusjes. Een heerlijk kind.”
Anne Christina: “Ik groeide op op Ameland, een klein eiland met ongeveer 3500 inwoners. Ik was inderdaad een vrolijk kind, maar werd vanaf jonge leeftijd gepest door zowel kinderen als volwassenen.”
Vertel…
AC: “Ik heb op de basisschool een lange tijd dezelfde docent gehad en die docent mocht mij simpelweg niet. Mijn klasgenootjes werden onder andere door haar aangespoord mij te negeren. En zij negeerde en kleineerde mij natuurlijk ook.”
M: “Het heeft veel impact gemaakt op Anne Christina en toen we erachter kwamen, ook op ons. Anne Christina heeft nu nog altijd het gevoel dat ze niet zichzelf kan zijn en dat ze continu wordt afgewezen door leeftijdsgenootjes.”
Anne Christina, heeft die omgeving ervoor gezorgd dat je depressief bent geworden?
AC: “Ja, dat denk ik wel. Op de basisschool ging het niet goed en op de middelbare school ging het vervolgens weer mis. Ik zocht aansluiting, want ik wilde ergens bij horen maar dat lukte weer niet. Ik weet dat ik erg koppig en eigenwijs ben en ik deed niet mee met de trends, want dat was niet wat ik leuk vond. Ik had een andere muzieksmaak en een andere kledingstijl dan de rest. Ik droeg bijvoorbeeld een zwart-wit geblokt rokje met een knalblauwe panty eronder.”
“Een bezorgde moeder van het eiland naar mij toe en liet mij foto’s zien van een Twitteraccount. Ze vroeg: “Is dit jouw dochter?””
Margriet, hoe was het voor jullie om erachter te komen dat Anne Christina depressief was?
M: “Toen Anne Christina vijftien was kwam er een bezorgde moeder van het eiland naar mij toe en liet mij foto’s zien van een Twitteraccount. Ze vroeg: “Is dit jouw dochter?”.”
AC: “Het was zo’n kanaal waar mensen met depressieve en suïcidale gedachten elkaar opzoeken. Het voelt alsof je je lotgenoten vindt. Je krijgt daardoor het idee dat je niet alleen bent, maar ik zie nu wel in dat je elkaar eigenlijk alleen nog maar ongelukkiger maakt.”
M: “Ik schrok heel erg toen ik dat zag. Wij allemaal, natuurlijk. Het is echt naar wat daar op wordt besproken en gedeeld. Ik voelde me machteloos en dacht: wat gebeurt hier!? Er worden bijvoorbeeld songteksten gedeeld waar je niet echt vrolijk van wordt en Anne Christina, had je via dat platform ook niet veel contact met mensen die zich sneden?”
AC: “Ja, klopt. Maar die songteksten vond ik toen gewoon mooi mam. Toen mama mij met die foto’s confronteerde was ik niet blij. Daarna zijn we dus naar de dokter gegaan en begonnen met therapie. Maar die therapie heeft niet lang geduurd. Ik heb last van depressieve periodes, dus de ene keer voel ik mij drie weken heel slecht en de andere keer zes weken. De behandeling sloeg niet aan en ik weigerde nog te gaan. “Ik kan het wel alleen”, dacht ik. Dat maakte ik iedereen ook wijs.”
M: “Ik denk dat je de boel toen behoorlijk voor de gek hebt gehouden.”
AC: “Ja, dat klopt wel. Maar ik hield mijzelf ook voor de gek. En zo ben ik dus drie jaar doorgegaan tot vorig jaar zomer. Er kwamen meer depressieve periodes, ze duurden langer en ik begon mezelf weer te snijden. Toen heb ik besloten het tegen mijn ouders te zeggen en weer hulp te zoeken.”
Hoe zou je een depressie omschrijven?
AC: “Heel veelzijdig en gevaarlijk. Een depressie is er in verschillende vormen en kan verschillende aanleidingen hebben. Ik heb bijvoorbeeld heel weinig energie voor alles: weinig energie om mensen te zien, weinig energie om te sporten en weinig energie om te praten en mijn emoties te delen. Dat is zelfs een beetje een levensstijl geworden. Binnenkort krijg ik therapie en sinds kort gebruik ik medicatie en dat helpt gelukkig. Maar op de dagen dat het mij even teveel wordt, heb ik dus de neiging om mezelf te snijden.”
Zit je niet lekker in je vel? Heb je het gevoel dat je depressief bent? Denk je aan de dood, of maak je je zorgen over iemand anders? Blijf er niet mee zitten! Er zijn verschillende instanties die je kunnen helpen.
Margriet, hoe gaan jullie om met het gegeven dat Anne Christina zichzelf snijdt?
M: “Ja, het is een verslaving en uiteindelijk moet ze het kunnen weerstaan om zichzelf te snijden. Je kunt als ouder dan regels stellen en alle scherpe voorwerpen uit huis halen, maar dat is niet de oplossing. Ze is in haar depressieve periodes enorm prikkelbaar. Daarvoor was ze een ‘skeet’… Ken je dat woord?”
AC: “Ha ha, waarschijnlijk niet mam.”
M: “Nou, een scheet kon haar zelfs dwarszitten. Sinds ze medicijnen slikt is dat scherpe randje er wel af. Nu is ze socialer en kun je bijna niet merken dat ze depressief is, maar ze is het wel. Dus dat is ook weer een valkuil, want veel mensen die depressief zijn hebben een masker op. Maar ik wil niet dat ze de hele dag in bed blijft liggen, dus als ze een ‘off-day’ heeft stel ik wel als doel voor haar dat ze bijvoorbeeld boodschappen moet doen en moet koken.”
Wat vinden jullie van de hulp die je tot nu toe hebt gekregen?
AC: “Tegen de tijd dat ik begin met therapie is het een jaar geleden dat ik besloot weer hulp te zoeken. De wachtlijsten zijn echt heel lang. Ik word er ongeduldig van en het is dat ik mijzelf ervan heb overtuigd dat ik professionele hulp nodig heb, anders had ik allang gezegd: “Dag GGZ! Ik doe het zelf wel weer”.”
M: “Het onderwerp heeft de afgelopen tijd veel aandacht gekregen in de media. Vrijwel alles in Nederland is perfect geregeld, maar als het over gerichte zorg gaat valt er nog een hoop te verbeteren. Sinds de gedecentraliseerde gezondheidszorg is de kwaliteit van de zorg erg achteruit gegaan, vind ik.”
Ho! Wacht even… Gedecentraliseerde gezondheidszorg?
Ja dat klopt, sinds 1 januari 2015 is de geestelijke gezondheidszorg – de GGZ – voor jongeren gedecentraliseerd. Dit betekent dat de gemeente waar je woont er verantwoordelijk voor is dat je de juiste zorg krijgt. Die zorg wordt verleend door jeugd- of wijkteams. Maar ook door een psycholoog/psychiater of een grotere instantie zoals Altrecht, als je kampt met depressieve klachten. Voor deze hulp is altijd een verwijzing van de huisarts nodig. Diezelfde huisarts kan ook hulp inzetten vanuit de praktijkondersteuner GGZ die is verbonden aan de huisartsenpraktijk. Met de decentralisatie is meteen ook een bezuiniging doorgevoerd. Wat maakt dat er minder budget is bij de gemeente voor Jeugd GGZ. Volgens belangenorganisaties is de kwaliteit van deze zorg achteruit gegaan sinds de decentralisatie. Dat concludeerden ze naar aanleiding van de stijgende lijn van klachten die ze sindsdien hebben binnengekregen. De GGZ zou te ver zijn wegbezuinigd door de overheid. Daardoor ontstaan er lange wachtlijsten en moeten jongeren erg lang wachten tot ze de juiste soort therapie of medicatie krijgen, zoals Anne Christina dus.
M: “De regering gaat in mijn ogen op een onverantwoordelijke manier met depressieve jongeren om. De wachttijden zijn lang en het is lastig om de juiste zorg te vinden. Dat is gevaarlijk want je weet niet waar depressieve jongeren toe in staat zijn. Ik vind het niet raar dat er meer jongeren depressief worden. Er ligt tegenwoordig zoveel druk op de jeugd. Ik ben blij dat Anne Christina ons wil betrekken bij het proces, want ze had ook allang kunnen zeggen: “Fuck you mama!”.”
AC: “Ik heb gelukkig te veel respect voor je mam, om dat te doen.”
“Men weet niet wat het inhoudt en dus is het eng. Want wie snijdt zichzelf nou?”
Even iets anders, denken jullie dat er nog een taboe rust op depressie?
M: “Ja, dat denk ik wel. Er is in ieder geval nog veel onbegrip en mensen hebben te weinig kennis over het onderwerp. Een depressie of bijvoorbeeld een burn-out is iets waar op Ameland, maar eigenlijk overal, weinig tot niet over gesproken wordt. Er wordt dan gezegd dat je je niet moet aanstellen en gewoon aan het werk moet gaan.”
AC: “Er wordt ook niet gemakkelijk gepraat over het onderwerp. Ik denk dat mensen het ongemakkelijk vinden en niet weten wat ze moeten zeggen. Er rust ook een taboe op zelfbeschadiging. Mensen verafschuwen dat. Ze denken dat je één of andere gek bent die ieder weekend doorbrengt in een psychiatrische inrichting.”
M: “De focus ligt in deze wereld op hoe we zo snel mogelijk gelukkig kunnen worden. Ruimte voor verdriet of bijvoorbeeld rouwen is er nauwelijks. Er wordt nog te weinig verteld over depressie en dan niet zozeer over de gevolgen van een depressie, want die kennen we allemaal: iemand kan zich van het leven beroven. Maar automutilatie – jezelf snijden – en depressie; men weet niet wat het inhoudt en dus is het eng. Want wie snijdt zichzelf nou?”
Anne Christina
Anne Christina, wat zou je graag willen in de toekomst?
AC: “Ik hoop dat ik uiteindelijk een vaste baan kan krijgen en vanuit daar zie ik wel verder. Ik vind het lastig om over de toekomst na te denken. Ik heb een positiever beeld over de toekomst sinds ik ben begonnen met stage lopen bij een banketbakkerij, ze begrijpen mij daar.”
Maar ik heb wel het idee dat je de wil hebt om door te gaan en te vechten.
AC: “Ja, dat moet ik van mijzelf. Ik moet door blijven gaan. Ik hoop dat de medicatie blijft werken voor mij en dat de therapie zal aanslaan.”
Margriet, wat hoop je voor je dochter in de toekomst?
M: “Ik hoop dat ze in de toekomst gelukkig kan zijn met zichzelf en dat ze de handvatten vind om met zichzelf om te gaan. Het zal altijd een uitdaging zijn, maar ze mag weten dat ze er mag zijn en dat ze een prachtige meid is. Ze heeft zichzelf in het verleden tekort gedaan. De littekens van haar verwondingen zijn blijvend maar ik hoop dat ze die kan accepteren. Als ze vanuit daar handelt kan ze de hele wereld aan.”
Zit je niet lekker in je vel? Heb je het gevoel dat je depressief bent? Denk je aan de dood, of maak je je zorgen over iemand anders? Blijf er niet mee zitten! Er zijn verschillende instanties die je kunnen helpen.